تأثیر تخلیة رطوبت‌خاک در مراحل مختلف رشد بوته‌های بذری چغندرقند روی روند رشد دانه، عملکرد و کیفیت بذر

به‌منظور تعیین اثر تخلیة رطوبت‌خاک در مراحل مختلف رشد بوته‌های بذری چغندرقند روی نحوةرشد بذر منوژرم آزمایشی با نه تیمار و سه‌تکرار، شامل شاهد(آبیاری پس‌از 50درصد تخلیة رطوبت‌خاک)، آبیاری پس‌از 70 و 90درصد تخلیة رطوبت‌خاک در مراحل ساقه‌روی، اوایل گلدهی، اوج ‌گلدهی و رشدبذر، در قالب طرح بلوک‌های‌کامل تصادفی طی سال‌های 82-1381 در ایستگاه تحقیقات‌کشاورزی اردبیل در آلاروق به‌مورد اجرا گذاشته شد. در مجموع، اعمال تیمارهای آبیاری پس‌از 70 و 90درصد تخلیه رطوبت خاک درمقایسه با تیمار شاهد (مصرف 3167 مترمکعب آب درهکتار) به‌ترتیب موجب 8/1 و 3/18درصد صرفه‌جویی در مصرف آب شد. نتایج آزمایش نشان‌داد که تخلیة‌رطوبت در مراحل مختلف رشد درمقایسه با تیمار شاهد تأثیر معنی‌داری روی عملکرد بذر خام، بذر قابل‌فروش و استاندارد قادربه جوانه‌زنی نداشت. با وجود این، بیشترین کارآیی مصرف آب با حذف یک نوبت آبیاری (در سطوح تخلیه 90درصد رطوبت) به‌ویژه در مرحلة اوج گلدهی به‌دست آمد که برمبنای عملکرد بذر خام(1166 کیلوگرم درهکتار)، قابل‌فروش (917 کیلوگرم درهکتار) و استاندارد قادربه جوانه‌زنی (250 کیلوگرم درهکتار) به‌ترتیب معادل 450/0، 354/0 و 096/0 کیلوگرم بذر چغندرقند به‌ازای هر مترمکعب آب مصرفی شد. تخلیة 90درصد رطوبت قابل‌دسترس خاک در اوایل مرحلة گلدهی و اوج گلدهی موجب شد تا میزان‌پوکی بذر  از 55/7درصد به‌ترتیب به 35/9 و 34/9درصد افزایش یابد. بیشترین میزان جوانه‌زنی نیز در تیمار شاهد (73/82درصد) و آبیاری پس‌از تخلیه 90درصد رطوبت قابل‌دسترس خاک در اوایل‌گلدهی (88/81درصد) به‌دست آمد و اعمال تنش در سایر مراحل‌ رشد با کاهش آن همراه‌شد. ازسوی دیگر، اعمال تنش در مرحلة اوج گلدهی موجب افزایش سرعت رشددانه تا 0534/0 میلی‌گرم در روز و آبیاری پس‌از تخلیة 70درصد رطوبت خاک در اوایل مرحلة گلدهی، بیشترین دورة مؤثر پرشدن دانه (73/38 روز) را به‌خود اختصاص داد. بیشترین وزن دانه حدود 35روز پس از 50درصد گلدهی (971/1 میلی‌گرم) به تیمار آبیاری پس‌از 70درصد تخلیة رطوبت خاک در اوایل گلدهی تعلق داشت که حدود 195/0 میلی‌گرم سنگین‌تر ‌از بذور تولیدشده در تیمار شاهد بود.